امکان‌سنجی پروژه‌های عمرانی

" معمار یک طراح نیست بلکه طراحی ابزار یا تکنیکی است برای کسب پتانسیل ایده‌هایی که او را مجذوب می‌کنند."

سانتياگو كالاتراوا

سرفصل خدمات قابل‌ارائه در این بخش به شرح ذیل می‌باشد:

مقدمه – روش انجام مطالعات

قالب مورداستفاده برای مطالعه و اجرای یک طرح در اغلب موارد از الگوهای استاندارد تبعیت می‌نماید. در این‌گونه الگوها، پس از انجام مطالعات فرصت سنجی (Opportunity Studies)، مطالعات امکان‌سنجی مقدماتی (Pre-Feasibility Studies) و مطالعات امکان‌سنجی (Feasibility Studies)، نسبت به اجرای طرح اقدام می‌گردد؛ لذا در این مرحله، فرض شده است که مطالعات فرصت سنجی انجام شده است و یا کارفرما باتوجه‌به شناخت خویش، نسبت به ارائۀ پیشنهاد اقدام نموده است.

مهم‌ترین وجه تمایز بین دو مرحلۀ مطالعات امکان‌سنجی مقدماتی و امکان‌سنجی، طرح نمودن گزینه‌های مختلف ممکن برای اجرای طرح است. این گزینه‌ها می‌توانند در گسترۀ تمام موضوعات مدنظر همچون محصول هدف، بازار هدف، تکنولوژی مورداستفاده، موقعیت اجرای طرح و سایر عناوین موردتوجه در مطالعۀ امکان‌سنجی مطرح شوند. ازآنجایی‌که ارجاع مجدد به گزینه‌های جایگزین در مطالعۀ امکان‌سنجی مستلزم صرف هزینه و وقت بسیار زیاد است، باید در مطالعۀ امکان‌سنجی مقدماتی تمام گزینه‌های جایگزین ممکن را مدنظر داشته و مورد آزمایش قرارداد؛ لذا در نهایت، ارائۀ یک طرح شفاف و امکان‌پذیر به‌عنوان نتیجۀ مطالعۀ امکان‌سنجی مقدماتی آماده شده و در صورت‌پذیرش طرح، مطالعات تفصیلی و همراه با جزئیات در مرحلۀ مطالعۀ امکان‌سنجی مدنظر قرار خواهد گرفت.

بخش اول- مطالعات امکان‌سنجی مقدماتی
Pre-Feasibility Studies


شناخت سازمان کارفرمایی
 
در این مرحله مشاور با برگزاری جلسات و ارائه پرسش‌نامه‌های موضوعی نسبت به جمع‌آوری اطلاعات لازم در خصوص شناخت سازمان کارفرمایی اقدام می‌نماید.

جمع‌آوری اطلاعات اختصاصی طرح
 در این مرحله مشاور با برگزاری جلسات و ارائه پرسش‌نامه‌های موضوعی نسبت به جمع‌آوری اطلاعات لازم در خصوص شناخت اهداف و زوایای تخصصی طرح اقدام می‌نماید. این مرحله به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مراحل انجام خدمات و در جهت تعیین راستای مطالعات صورت می‌پذیرد.

مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی
در این مرحله مشاور با انجام مطالعات کتابخانه‌ای و استفاده از تجربیات مدون مراجع معتبر یا تجربیات پیشین خود و کارفرما و نیز انجام مطالعات میدانی حسب نیاز، نسبت به تکمیل اطلاعات موردنیاز اقدام می‌نماید.

ارائه گزینه‌های مختلف
پس از تکمیل مطالعات اولیه، مشاور نسبت به ارائه گزینه‌های مختلف اقدام می‌نماید. در این مرحله گزینه‌های مختلف صرف‌نظر از محتمل یا غیرمحتمل بودن، تهیه می‌گردند.

بررسی و مقایسه گزینه‌های مختلف
در این مرحله مشاور با بررسی دقیق هر یک از گزینه‌ها، نسبت به حذف گزینه‌های غیرمحتمل یا غیراجرایی اقدام نموده و با پالایش گزینه‌های مختلف، گزینه برتر را انتخاب و ارائه می‌نماید

بخش دوم- مطالعات امکان‌سنجی
Feasibility Studies
 
بررسی‌های فنی و پشتیبانی
در این بخش مشاور نسبت به بررسی دقیق فنی گزینه منتخب اقدام می‌نماید. در این بررسی موارد ذیل اهم موضوعات مورد بررسی است:
– تکنولوژی‌های موجود
– تجهیزات موردنیاز و راه‌های تأمین آنها
– تأسیسات و زیربناهای موردنیاز
– مسائل مرتبط با حمل‌ونقل
– ظرفیت بهینه و ظرفیت طرح
– مکان‌یابی طرح
– جمع‌بندی

 بررسی‌های اقتصادی
در این بخش مشاور نسبت به بررسی دقیق اقتصادی گزینه منتخب اقدام می‌نماید. در این بررسی موارد ذیل اهم موضوعات مورد بررسی است:
– هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت
– هزینه‌های تولید
– حاشیه سود محصول
– نقطه سربه‌سر
– سرمایه در گردش
– کل سرمایه‌گذاری موردنیاز طرح
– ساختارهای مالی ممکن برای تأمین مالی طرح

 برنامۀ زمان‌بندی اجرا و بهره‌برداری
در این مرحله مشاور نسبت به تهیه برنامه زمانی کلی طرح در سه حوزه ذیل اقدام می‌نماید:
– برنامه زمانی اجرا
– برنامه اجرایی فرایند تأمین و تزریق سرمایه
– برنامه اجرایی بهره‌برداری

 بررسی و تحلیل مالی
پس از ارائه و تصویب مراحل قبل، مشاور نسبت به تهیه و ارائه تحلیل مالی اقدام می‌نماید. مهم‌ترین شاخص‌های تحلیل مالی به شرح ذیل ارائه می‌گردد:
– جریان نقدینگی در دوران ساخت و بهره‌برداری
– پیش‌بینی ارزش حال خالص طرح (NPV)
– نرخ بازده داخلی برای کل سرمایه‌گذاری (IRR/MIRR) و آوردۀ نقدی (IRRE)
– دورۀ بازگشت سرمایه
– آنالیز حساسیت نتایج به‌ویژه NPV و IRR نسبت به تغییرات در درآمدها و هزینه‌ها

 بررسی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای طرح
در این مرحله مشاور نسبت به ارائه نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت‌ها و تهدیدهای طرح اقدام می‌نماید. اهم موارد به شرح ذیل می‌باشد:
– جمع‌بندی مزایا و معایب نسبی طرح
– فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی موجود
– پیشنهادها برای استفادۀ بهینه از نقاط قوت و فرصت‌ها و مقابله با نقاط ضعف و تهدیدات

 جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
در نهایت مشاور نسبت به ارائه گزارش جمع‌بندی شده که حاوی سرفصل‌های ذیل است اقدام می‌نماید:
– جمع‌بندی مطالب کلیدی و حایز اهمیت طرح
– نتیجه‌گیری و ارائۀ گزینه‌های انتخاب شده برای مطالعۀ تفصیلی (امکان‌سنجی)
– نیاز به انجام مطالعات تکمیلی